Kiedy słyszymy hasło „piękny, zdrowy uśmiech”, od razu przychodzą nam na myśl białe i czyste zęby. Są jednak miejsca, w których śnieżnobiały kolor uzębienia wcale nie jest tym najbardziej pożądanym.

Kiedy słyszymy hasło „piękny, zdrowy uśmiech”, od razu przychodzą nam na myśl białe i czyste zęby. Są jednak miejsca, w których śnieżnobiały kolor uzębienia wcale nie jest tym najbardziej pożądanym.

To, co dla współczesnego Europejczyka wydaje się naturalne, a przez to atrakcyjne, wcale nie stanowi uniwersalnego wyznacznika urody. Ze względu na pewne tradycje kultur Wschodniej Azji, liczące czasem i kilkanaście wieków wstecz, na białe zęby patrzono z niechęcią, zaś piękne były te smoliście czarne. Oczywiście, chodzi o zęby pomalowane.

Gdzie i kiedy malowano zęby?

Tradycja malowania zębów wiąże się z historią krajów takich jak: Japonia, Chiny, Wietnam, Laos, Filipiny czy Tajlandia. Występowała również na terenie licznych wysp pacyficznych - podobno praktyki te zaobserwowane znacznie dalej na zachód, bo na Magadaskarze! Na podstawie odkryć archeologicznych ustalono, że poczernianie zębów funkcjonowało przynajmniej od VI wieku naszej ery.

W przekazach dotyczących tego, czym malowano zęby na czarno, wymienia się wiele różnych składników. Najczęściej pisze się o roztworach tworzonych z wykorzystaniem żelaza i octu, naparu herbacianego lub alkoholu łączonego z sokiem z cytryny. Wspomina się także o substancjach pochodzących od owadów, które żerują na drzewach wytwarzających taniny. Na wyspach bardziej popularne było stosowanie pasty z palonej skorupy kokosa.

Czarne nie znaczy zepsute

Zabieg poczerniania zębów nie służył jedynie w celu dodania sobie seksapilu. Choć proces bywał nieprzyjemny i na jakiś czas uniemożliwiał spożywanie stałych pokarmów, miał także właściwości lecznicze – między innymi zapobiegał próchnicy. W niektórych miejscach służył przede wszystkim jako regularnie stosowana kuracja.

Malowanie zębów miało również znaczenie symboliczne. Wyszczerzone białe zęby były oznaką dzikości, agresji i nieokrzesania – kojarzyły się przede wszystkim ze zwierzętami i barbarzyńcami. Na dworze cesarskim w Chinach zasłanianie ust podczas rozmów było przyjętą praktyką i oznaką kultury. Poza tym, czarne zęby uważane były za dowód, że jest się człowiekiem, a nie którymś z podszywających się pod ludzi złych duchów, które we wschodnich wierzeniach były bardzo liczne. Z tego względu bardzo często poczernianie zębów było jednym z elementów związanych z tak zwanymi rytuałami przejścia, np. przygotowywaniem panny młodej do ceremonii zaślubin.

Uśmiechu czar

Istniały również jeszcze bardziej widowiskowe sposoby zdobienia jamy ustnej. W niektórych częściach świata podejmowano próby zmiany kształty własnego uzębienia tak, by przypominało zwierzęce. Natomiast wśród ludów żyjących na terenach Ameryki Południowej funkcjonował zwyczaj zdobienia zębów przy pomocy fragmentów skał wulkanicznych czy kamieni półszlachetnych. Praktyki te miały znaczenie społeczne lub religijne.

Zabieg ten polegał na przygotowaniu sztucznego ubytku w zębie (zazwyczaj z przodu), który następnie zatykano przy pomocy specjalnie uformowanego kawałka wybranego minerału. Myć może niektórym kojarzy się to zakładaniem plomby dentystycznej, jednak inkrustacje nie przynosiły żadnego pożytku dla zdrowia „pacjenta” – ale na pewno robiły odpowiednie wrażenie.

W dzisiejszych czasach zaobserwowanie wyżej opisanych tradycji może być bardzo trudne - ich kontynuatorami są przede wszystkim ludzie starsi lub przedstawiciele plemion najsłabiej skomunikowanych z resztą świata. Podobno istnieją jednak komórki społeczne, które praktykują malowanie zębów ze względu na szacunek dla kultury przodków. Być może za jakiś czas piękne, czarne uśmiechy będzie można oglądać powszechnie i w pełnej krasie. Tymczasem nasza redakcja zaleca dbać o higienę w ramach współczesnych metod medycznych, by utrzymać kanon estetyczny związany z bielą wspomnianego „pięknego, zdrowego uśmiechu”.